Hỉ nộ ái ố là gì? Giải đáp thắc mắc về cảm xúc con người

Con người được xem là động vật bậc cao, khác hẳn với những loại động vật khác. Chúng ta hơn nó ở thứ gọi là tri thức và cảm xúc. Một trong số những cảm xúc phức tạp phải kể đến đó là hỉ, nộ, ái, ố. Vậy hỉ nộ ái ố là gì? Tiết lộ nguồn gốc hình thành lên các dòng cảm xúc con người từ “tham – sân – si”. 

Hỉ nộ ái ố là gì?

“Hỉ, nộ, ái, ố” là bốn từ Hán Việt đơn, mỗi từ mang một cảm xúc khác nhau nhưng được sử dụng phổ biến với cụm từ ghép “hỉ nộ ái ố” để miêu tả trạng thái cảm xúc con người. Trong đó, chúng mang lần lượt các ý nghĩa như sau:

• Hỉ: Là vui mừng, hạnh phúc, hân hoan, phấn khởi thể hiện rõ ra bên ngoài
• Nộ: Là sự giận, bực tức trước một sự vật, sự việc nhưng đôi khi nó cũng là bất chợt, vô lý
• Ái: Là yêu thương, yêu mến, cảm thương
• Ố: Gần giống nghĩa của từ “nộ”, thể hiện ở mức độ thậm tệ, không thể tha thứ và không dễ để xoa dịu.

Thông thường, người ta thường dùng 4 tù này cùng lúc để ám chỉ dòng cảm xúc khó kiềm chế của con người. Ở trong đạo Phật, sự kết hợp của “hỉ lộ ái ố” với “ai lạc dục” dành để khuyên răn loài người phải biết tự kiểm soát tâm tính để từ đó xây dựng cho bản thân một tâm hồn tĩnh lặng.

Tham sân si là gì?

“Tham sân si” được xem là 3 thứ độc tài luôn tồn tại trong thâm tâm mỗi người, trong đó “sân si” được xem là một tính cách tiêu cực và cần phải bị bài trừ. Lòng ghen ghét, sự đố kỵ và luôn mọi thứ thuộc về mình một cách quá mức sẽ khiến mỗi chúng ta trở thành nạn nhân của “tham sân si”. Và khi ấy, bản thân sẽ bị đánh mất những thứ thuộc về đạo đức, lý trí, sự sáng suốt,…và thậm chí là tính mạng của chính mình hoặc người thân xung quanh. 

Về bản chất, “tham” chính là nhu cầu để kích thích lòng ham muốn, sự tranh giành bất tận của con người. Khi đó, bản thân ta sẽ tìm mọi cách và thủ đoạn để đạt được thứ mình thích. Lòng tham lam cũng sẽ được chia thành nhiều loại như tham sắc, tham tài, tham danh,…

• Tham sắc: Là lòng tham không đáy của con người khi nói về sắc đẹp, mạng sống, nhục dục,…
• Tham tài: Là lòng tham về của cải vật chất như tiền, vàng, nhà, xe, đất đai,…
• Tham danh: Là sự tham lam về danh vọng, quyền lực, tiếng tăm,…

“Sân” là từ được dùng với ý nghĩa của sự thù ghét, nóng nảy, chuyên đi soi mói và xía vào chuyện người khác. “Si” dùng để ám chỉ sự mê mẩn, si mê quá đà dẫn đến không làm chủ được bản thân và bị chính những sự si mê đó làm mờ mắt, che khuất tầm nhìn, không còn giữ được lý trí và đạo đức của bản thân. 

Trong đạo Phật, “tham sân si, hỉ nộ ái ố” là 7 điều cấm kỵ, là thất tình lục dục của thế gian làm ngăn cản con đường hướng đến Phật của con người. Do đó, muốn tâm an lành và cuộc sống bình yên thì con người không được phạm vào bất kỳ điều cấm kỵ nào trong số 7 điều này. 

=> Xem thêm: Sân si là gì? Các cách giúp bạn bớt sân si trong cuộc sống

Những cách kiểm soát tham sân si hỉ nộ ái ố để cân bằng cảm xúc hàng ngày

Với các nội dung bên trên, chắc hẳn bạn cũng đã hiểu được phần nào về ý nghĩa thực sự của các cụm từ “Tham sân si” hay hỉ nộ ái ố là gì đúng không? Thực tế, chúng ta không thể nào đánh mất nó hoặc phóng đại hơn chính là “bài trừ” nó ra khỏi mỗi con người. Tuy nhiên, để tránh những điều xấu do nó gây ra thì bản thân mỗi chúng ta hãy xây dựng những cách kiểm soát chúng hàng ngày như: 

Hạn chế để ý đến những điều nhỏ nhặt nhất

Hãy ngừng phàn nàn hay trách cứ người khác những điều nhỏ nhặt. Bạn đừng nên nhìn mọi thứ từ 1 phía, mà hãy tập cách nhìn nhận đa chiều tổng quan và bỏ qua các lỗi nhỏ. Xây dựng một cách sống đơn giản, thoải mái để giảm thiểu tối đa sự phiền nào. Từ đó, bạn sẽ không phải mất quá nhiều thời gian vào những thứ không cần thiết. Bạn dành khoảng thời gian đó cho bản thân để yêu thương, trân trọng và giúp đỡ người khác, làm những việc mà mình yêu thích. 

Hãy luôn tự tin vào bản thân

Bạn biết một điều gì không? Mỗi con người chúng ta do cha mẹ sinh thành và nuôi dưỡng sẽ sở hữu nét đặc trưng riêng biệt, không thể đánh đồng với từ “giá như”, “ước gì”. Sự ganh ghét, hờn giận vì bản thân không bằng người này người kia xuất phát từ sự thiếu tự tin của bạn. Bạn sẽ thấy chán nản bởi lúc nào cũng đau đáu suy nghĩ mình không có năng lực, dung nhan thì tầm thường rồi hoạt ngôn thì chậm chạp. Từ đó, bạn luôn cảm thấy sự khó khăn và sợ hãi khi phải tự giải quyết các vấn đề. Do đó, hãy ghi nhớ nhé: Sự tự tin chính là yếu tố giúp bạn kiểm soát tốt nhất cảm xúc của chính mình. 

Luôn cố gắng, làm mọi thứ hết khả năng

Đừng lúc nào cũng trách móc, than vãn với ông trời tại sao mình không thể đạt được thành công. Bởi, liệu bạn đã từng đặt ra câu hỏi cho riêng mình là bạn đã làm hết sức, nỗ lực và đặt ra mục tiêu cụ thể hay chưa? Nếu bạn khẳng khái, không hổ thẹn với lương tâm rồi hô vang “có, tôi đã cố gắng rất nhiều!” thì chắc có thể là do số bạn đen thôi. 

Tuy nhiên, nếu câu trả lời là “không” thì hãy tự suy ngẫm, lạc quan và luôn nhắc nhở bản thân để đạt được thành quả tốt nhất. Nếu bản thân đã sẵn sàng đối đầu với khó khăn, thử thách thì đừng ngần ngại thất bại nhé.

Tự tạo tiếng cười cho bản thân và niềm vui cho người khác

Thành ngữ Việt Nam có câu “Một nụ cười bằng mười thang thuốc bổ”, quả đúng vậy động lực để bạn sống tốt đến từ sự hạnh phúc và niềm vui trong cuộc sống thường ngày. Hãy cười thật nhiều, loại bỏ hết đi cảm xúc và sự ưu phiền để đầu óc thư thái và thoải mái tận hưởng. 

Sử dụng hệ thống ngôn ngữ một cách khéo léo

Bằng cách này bạn có thể tự điều khiển và kiểm soát cảm xúc của bản thân khi tham gia trò chuyện. Hãy hạn chế sử dụng từ ngữ mang tính chất tiêu cực, than vãn về cuộc sống. Thay vào đó là những từ ngữ tích cực và hành động động viên, khuyến khích cho các mối quan hệ quanh ta. 

=> Tham khảo thêm: Khẩu nghiệp là gì? Cách hoá giải khẩu nghiệp 

Qua bài viết trên, chúng tôi đã cung cấp đến bạn hỉ nộ ái ố là gì cùng những thông tin liên quan đến vấn đề này. Hy vọng chúng tôi đã giúp bạn giải đáp được các thắc mắc về chính cảm xúc của bản thân. Hãy theo dõi thêm các bài viết của chúng tôi để bổ sung thêm nhiều kiến thức hữu ích khác nhé!