Kỹ năng sống là gì? Chi tiết vai trò và các kỹ năng sống cơ bản nhất

Kỹ năng sống cũng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong cuộc sống con người. Nó góp phần cho sự phát triển và kết nối tinh thần đoàn kết lại với nhau. Vậy bạn hiểu kỹ năng sống là gì? Tìm hiểu chi tiết về đặc điểm, vai trò và các kỹ năng sống cơ bản nhất trong bài viết sau.

Kỹ năng sống là gì?

Kỹ năng sống được định nghĩa là tập hợp các hành vi tích cực cùng khả năng thích nghi cho phép mỗi cá nhân đối phó hiệu quả với những nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày. Đây là một tập hợp gồm các kỹ năng mà con người tiếp thu qua giáo dục hoặc trải nghiệm trực tiếp, dùng để xử lý các vấn đề và trả lời những câu hỏi trong đời sống.

Kỹ năng sống hiện nay còn được hiểu theo nhiều quan điểm khác nhau, chẳng hạn như:

• Khái niệm theo Unesco: Kỹ năng sống là năng lực của mỗi cá nhân để thực hiện đầy đủ những chức năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày.
• Khái niệm theo WTO: Kỹ năng sống là những kỹ năng mang tính chất tâm lý xã hội và nó được vận dụng nhiều trong các tình huống hàng ngày. Với mục đích là để tương tác có hiệu quả với mọi người, đồng thời giải quyết tốt các vấn đề, tình huống của cuộc sống.

Nói chung thì kỹ năng sống không chỉ là nhận thức mà còn là cách vận dụng kiến thức đã tích lũy được vào việc xử lý những tình huống thực tiễn với hiệu quả cao nhất, nhờ đó mà cuộc sống của con người trở nên vui vẻ và có ý nghĩa hơn.

Vì sao kỹ năng sống lại cần thiết cho mọi người?

Theo đánh giá từ UNICEF cho thấy rằng các phương pháp dựa trên nền tảng giáo dục kỹ năng sống có hiệu quả trong việc giúp thanh thiếu niên nhận thức đúng đắn về những vấn đề liên quan đến sức khỏe. Chẳng hạn như là: Tác hại của các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá hay ma túy; Cách phòng ngừa HIV/AIDS và các bệnh lây truyền qua con đường tình dục; Biện pháp phòng ngừa có thai ngoài ý muốn; Quan hệ tình dục an toàn,….

Các chương trình giáo dục kỹ năng sống cũng hỗ trợ tích cực trong việc ngăn chặn tình trạng học sinh bỏ học và bạo lực trong giới trẻ. Từ đó, đặt nền móng phát triển các kỹ năng cần thiết cho công việc sau này.

Lợi ích cho cá nhân

Trong cuộc sống hàng ngày, việc phát triển tốt kỹ năng sống sẽ giúp bạn:

• Có những suy nghĩ mới và tìm ra cách để giải quyết mọi vấn đề.
• Nhận thức được sự ảnh hưởng của những hành động cá nhân và tự chịu trách nhiệm thay vì đổ lỗi cho những người xung quanh.
• Xây dựng sự tự tin trong kỹ năng nói và khi làm việc nhóm.
• Phân tích các sự lựa chọn và đưa ra quyết định hợp lý nhất,
• Nâng cao tính tự giác và trân trọng người khác.

Lợi ích trong công việc

Ngày nay, các nhà tuyển dụng không chỉ tìm kiếm các ứng cử viên tài giỏi, có thành tích cao trong học tập, chuyên môn cao mà còn có những kỹ năng phù hợp như:

• Tự quản lý thời gian, giải quyết các vấn đề và nắm bắt nhanh nhạy những việc phải làm.
• Làm việc nhóm hiệu quả.
• Nhanh nhẹn, dễ thích nghi với nhiều môi trường làm việc khác nhau.
• Có tiềm năng phát triển thành người quản lý, người dẫn đầu.

Lợi ích cho xã hội

Khi phát triển tốt các kỹ năng sống cá nhân đồng nghĩa bạn đã góp phần mang lại những lợi ích cho sự phát triển chung của xã hội:

• Nhận thức về những nền văn hóa khác nhau và quyền công dân giúp hợp tác quốc tế dễ dàng hơn.
• Tôn trọng sự đa dạng cho phép bạn vượt ra khỏi giới hạn của bản thân, kích thích trí tưởng tượng và sự sáng tạo.
• Phát triển kỹ năng đàm phán, kết nối và thấu hiểu lẫn nhau để cùng xây dựng thay vì tạo ra các mâu thuẫn.

Các kỹ năng sống cơ bản trong cuộc sống hiện đại

Kỹ năng sống liên quan rất nhiều sự việc, vấn đề diễn ra xung quanh chúng ta mỗi ngày. Điều đó cũng đòi hỏi con người phải biết vận dụng kết hợp các kỹ năng mềm phù hợp trong từng tình huống cụ thể. Hay nói cách khác, kỹ năng sống bao gồm những kỹ năng cơ bản cụ thể sau:

Tự nhận thức

Tự nhận thức là sự chú ý có ý thức hướng về bản thân, hiểu đơn giản là khi bạn biết rõ mình muốn gì, cần gì, đâu là điểm mạnh và điểm yếu của mình. Bên cạnh đó, nó còn là những nhận thức liên quan đến tư duy, cảm xúc, niềm tin và những hành động để thúc đẩy việc bạn sẽ làm trong cuộc sống. Thông qua kỹ năng này, bạn sẽ hiểu rõ hơn về bản thân mình. Hơn nữa, bạn cũng dễ dàng hiểu được người khác, cách họ suy nghĩ cũng như thái độ và sự phản hồi của bạn.

Để trau dồi kỹ năng tự nhận thức về bản thân, bạn có thể suy ngẫm hoặc xem xét nội tâm của chính mình. Hãy nhìn nhận bản thân theo chiều hướng tích cực hơn và đặt ra các mục tiêu, kế hoạch theo thứ tự ưu tiên cần thực hiện. Bên cạnh đó, bạn cũng cần phải xem xét và phê bình lại những điều mình chưa thực hiện tốt hay nhờ bạn bè, đồng nghiệp đáng tin cậy đánh giá về bản thân bạn. Từ đó sẽ giúp bạn có sự nhìn nhận đúng đắn về chính mình và những việc đã làm.

Kỹ năng tự chăm sóc bản thân

Kỹ năng tự chăm sóc bản thân chính là khả năng tự chăm lo về sức khỏe, thể chất và tinh thần của chính mình. Đây là kỹ năng sống cơ bản và nên được rèn luyện từ khi còn nhỏ. Điều này liên quan đến những hoạt động sống thường ngày, chẳng hạn như: tuân thủ chế độ dinh dưỡng, ăn các món ăn có lợi cho sức khỏe, không bỏ bữa sáng, tập thể dục thường xuyên,….

Kỹ năng giao tiếp

Đây là kỹ năng liên quan đến việc sử dụng lời nói, hành động hoặc ngôn ngữ cơ thể để diễn đạt ý kiến, suy nghĩ và cảm xúc của bản thân hay để giải thích điều gì đó một cách chi tiết. Trong cuộc sống, kỹ năng giao tiếp được diễn ra hai chiều, gồm có người nói và người nghe.

Ông bà ta từ xa xưa đã rất coi trọng việc giao tiếp. Dù bạn có là ai, làm nghề gì thì đây cũng đều là một trong số kỹ năng sống không thể thiếu. Kỹ năng giao tiếp giúp bạn tạo ấn tượng với đối phương, từ đó nhận được sự tin tưởng, xây dựng mối quan hệ, giải quyết vấn đề, đặc biệt là góp phần không nhỏ vào sự thành công trong công việc. 

Tư duy phản biện

Tư duy phản biện là khả năng suy nghĩ rõ ràng và có lập luận đúng đắn về một điều gì đó mà bạn đang tin tưởng. Kỹ năng này bao gồm khả năng vận động suy nghĩ độc lập và suy nghĩ phản chiếu. Hiểu đơn giản, một người có tư duy phản biện sẽ biết cách lắng nghe và gắn kết logic các quan điểm, nhận định và đánh giá đúng đắn những lập luận, từ đó tìm ra sự không nhất quán và giải quyết vấn đề một cách có hệ thống. 

Đồng thời, cũng còn phải biết xem xét những lập luận và sự đúng đắn trong quan điểm, niềm tin của đối phương. Nhìn chung, những người có tư duy phản biện sẽ đưa ra được những đánh giá tốt nhất và thực hiện hành động có ý nghĩa dựa trên những đánh giá này.

Kỹ năng tự học

Kỹ năng tự học là quá trình tự trau dồi kiến thức và kinh nghiệm của bản thân từ sách vở hay từ những trải nghiệm thực tế trong cuộc sống. Người có khả năng tự học là người có sự tò mò, sáng tạo, yêu thích khám phá thêm nhiều điều mới mẻ ở bất kỳ lĩnh vực nào mà bản thân họ yêu thích. Thông qua những gì đã được học và được trải nghiệm để không ngừng hoàn thiện, phát triển bản thân mỗi ngày.

Suy nghĩ sáng tạo

Sáng tạo đề cập đến khả năng hiểu một vấn đề và xác định lại nó, chuyển đổi suy nghĩ, diễn giải lại thông tin và bỏ qua những ranh giới hiện có để tìm ra những giải pháp mới. Hay nói đơn giản hơn thì đây là khả năng tư duy, sáng tạo, tìm ra các chủ đề, phương án mới về một lĩnh vực nghiên cứu nào đó. Cho đến hiện nay, suy nghĩ sáng tạo là một kỹ năng sống được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau và trong cả cuộc sống hàng ngày. 

Kỹ năng ra quyết định

Kỹ năng ra quyết định có nghĩa là việc xác định và lựa chọn giải pháp sau một quá trình tìm hiểu, phân tích và tham khảo những dữ liệu, điều kiện có sẵn. Sau đó, tiến hành so sánh các khả năng có thể xảy ra để đi đến kết luận cuối cùng nhằm đạt được kết quả như mong đợi. Quá trình ra quyết định của mỗi người sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, có thể là niềm tin, giá trị, mục tiêu,…. Trong loại kỹ năng sống này còn bao gồm nhiều nhiệm vụ khác nhau như: xác định vấn đề, xác định các lựa chọn thay thế, thiết lập mục tiêu,….

Kỹ năng giải quyết vấn đề

Giải quyết vấn đề là một quá trình tư duy, đòi hỏi bạn phải có sự xác định, đánh giá và phân tích các vấn đề hay một tình huống phát sinh ngoài ý muốn trong công việc và cuộc sống để có thể đưa ra giải pháp xử lý tối ưu nhất.

Trên thực tế, kỹ năng giải quyết vấn đề là một loại kỹ năng mềm không thể thiếu. Bởi các tình huống phát sinh có thể xuất hiện hàng ngày và không một ai biết trước được nó sẽ xảy ra vào lúc nào. Điều quan trọng là bạn cần phải tìm ra được hướng giải quyết tốt nhất để hạn chế những rủi ro trong tương lai. Cũng nhờ có kỹ năng này sẽ giúp bạn có thêm sự tự tin, bình tĩnh và biết nhìn nhận vấn đề theo nhiều hướng khác nhau để đi đến quyết định cuối cùng.

Kỹ năng xây dựng mối quan hệ

Để có được các mối quan hệ lành mạnh, đòi hỏi bạn cần phải có nhiều kỹ năng xã hội khác nhau, trong đó kỹ năng xây dựng mối quan hệ là cần thiết. Hiểu đơn giản giản thì đây là khả năng xây dựng và chủ động duy trì những mối quan hệ cộng tác nhằm hướng đến mục tiêu chung. Việc xây dựng mối quan hệ không chỉ mang đến môi trường làm việc hiệu quả mà còn thúc đẩy tinh thần hợp tác tích cực.

Quá trình kết nối giữa con người với con người về lâu dài giúp chúng ta mở rộng thêm những mối quan hệ khác, đồng thời cũng có lợi cho các tình huống cần được sự giúp đỡ sau này. Đối với loại kỹ năng sống này, bạn cần phải có cho mình sự nhạy cảm với những tín hiệu phi ngôn ngữ, không sợ bị từ chối và dễ dàng thích nghi khi chuyển từ tình huống xã hội này sang một tình huống xã hội khác. 

Kỹ năng làm chủ cảm xúc

Một kỹ năng sống khác cũng quan trọng mà chúng ta cần phải rèn luyện hàng ngày đó là kỹ năng làm chủ cảm xúc. Đây là khả năng nhận diện, theo dõi và phân biệt được cảm xúc của mình từ các tín hiệu và suy nghĩ.

Khi rèn luyện được cho mình kỹ năng sống này đồng nghĩa bạn sẽ có thể kiểm soát được các hành động cũng như lời nói của mình để không mắc phải sai lầm đáng tiếc. Điều này đặc biệt quan trọng đối với hạnh phúc của chúng ta và cả những mối quan hệ trong xã hội. Ngoài ra, liên quan đến kỹ năng làm chủ cảm xúc còn có cả việc đối phó với căng thẳng và tạo ra cảm xúc lành mạnh để có thể tự điều chỉnh tâm trạng và chăm sóc tốt bản thân.

Khả năng phục hồi tâm lý

Khả năng phục hồi tâm lý là việc bạn có thể tự điều chỉnh, thích ứng và vượt qua được những biến cố xảy ra trong cuộc sống. Kỹ năng sống này rất quan trọng bởi sẽ không có một ai có thể tránh được những thử thách và nghịch cảnh của cuộc đời. Điều quan trọng là bạn có khả năng, bản lĩnh để vượt qua những điều này hay không. 

Việc rèn luyện cho mình khả năng phục hồi tâm lý sẽ giúp bạn trở nên tự tin, kiên cường hơn và sẵn sàng đối mặt với những thách thức xuất hiện bất cứ lúc nào.

Một số kỹ năng sống quan trọng khác

Còn có rất nhiều những kỹ năng khác nằm trong danh mục các kỹ năng sống, chẳng hạn như: tư duy tích cực, tự tin, có thói quen tốt, quản lý các vấn đề, đặt mục tiêu, biết giá trị của bản thân, biết ơn, khả năng buông bỏ quá khứ,…. Mỗi sự vật hay sự việc xảy ra trong cuộc sống đều đòi hỏi chúng ta cần phải áp dụng một hay nhiều kỹ năng khác nhau. Vậy nên, việc không ngừng rèn luyện những kỹ năng sống là điều vô cùng quan trọng đối với mỗi người.

Lời Kết

Tóm lại, kỹ năng sống giúp chúng ta có thể giải quyết được mọi vấn đề trong cuộc sống, khiến cuộc sống trở nên xinh đẹp, tích cực và ý nghĩa hơn. Người có kỹ năng sống sẽ dễ đạt được thành công hơn và góp phần xây dựng một xã hội văn minh, giàu đẹp.

Hy vọng với những thông tin trong bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ kỹ năng sống là gì cũng như vai trò và chi tiết các kỹ năng sống cơ bản cần thiết cho cuộc sống hiện đại. Từ bây giờ hãy cố gắng rèn luyện các kỹ năng này để cuộc sống thêm trọn vẹn và ý nghĩa hơn bạn nhé!

Có thể bạn quan tâm:

• Trợ từ là gì? Thán từ là gì? Ví dụ minh họa về trợ từ, thán từ mới nhất

• Top 8 hộp cơm cắm điện tốt nhất bạn không nên bỏ qua